Son dönemlerde 15 Temmuz parası basıldıktan sonra "paradan Atatürk'ü çıkarttılar" gibi saçma haberlere şaşıp kalıyorum. Bu yaygarayı koparan gazete köşe yazarları keşke geçmişe bakıp parada Atatürk resminden başka hangi resimlerin kullanıldığını görseler. Bu arada 15 Temmuz parası sadece 2016 yılında 70 milyon adet basılmıştır. Buna karşılık 2016 yılında Atatürk portreli 183 milyon adet 1 lira basılmıştır. 2009-2020 yıllarında toplam 2.380.496.512 adet Atatürk portreli 1 lira basılmıştır. Yani 15 Temmuz paraları toplam 1 liraların sadece %3'üdür. Çoğunu da koleksiyonerler koleksiyon amaçlı toplamıştır. Bu gibi haberler Atatürk'ü kullanmak ve itibarsızlaştırmak adına yapıldığını düşünüyorum. Çünkü Atatürk resmi dışında bir para ilk kez basılmadı ve bu gibi hatıra amaçlı tedavül para basma işi diğer dünya devletlerinde sık sık rastlanan bir durum. Atatürk resmi parada sürekli kalacaktır.
Madeni paralarımızda ATATÜRK resmi ilk olarak 1935 yılında kullanılmaya başlamıştır ve günümüzde halen kullanılmaya devam etmektedir. Bunun dışında 1940-1941 yıllarında İsmet İNÖNÜ resmi kullanılmıştır. Ayrıca Cumhuriyet tarihimizin çeşitli dönemlerinde ay-yıldız bayrağımız paranın tura yüzünde kullanılmıştır. Ayrıca çeşitli dönemlerde tedavüle verilen paralarda ağaç, insan, Anadolu Kadını, mermi taşıyan Anadolu Kadını, FAO simgesi, Olimpiyat Simgesi, Futbolcu simgesi, kullanılmıştır. Son hükumet döneminde de hatıra amaçlı tedavül paralarında; sayıştayın 150. yılı, Türkçe olimpiyatları 10. yılı; 15 Temmuz Şehitleri (Türk Bayrağı) anısına basılan paralar ve Ayasofya'nın tekrar ibadete başlaması anısına basılan paralar mevcuttur.
Dönem dönem paralarımızı "tura" yüzlerinde ne varmış kısaca bir göz gezdirelim.
ATATÜRK DÖNEMİ (1920 - 1938)
Atatürk resmi Cumhuriyet tarihimizde ilk kez 1934 yılında basılan 100 kuruşta kullanılmıştır. Atatürk döneminde basılan paralardan 1934 - 1938 arasında basılan gümüş paralarda Atatürk portresi kullanılmıştır. Diğer paralarda genellikle portre yerine ay-yıldız bayrağımız kullanılmıştır.
- 10 Para (1940-1942) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 100 Para (1921-1926) - ARAP HARFLERİ İLE BASILMIŞ. ATATÜRK RESMİ YOK.
- 1 Kurus (1935-1937) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 5 Kurus (1921,1928) - ARAP HARFLERİ İLE BASILMIŞ. ATATÜRK RESMİ YOK.
- 5 Kurus (1935-1943) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 10 Kurus (1921,1928) - ARAP HARFLERİ İLE BASILMIŞ. ATATÜRK RESMİ YOK.
- 10 Kurus (1935-1940) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 25 Kurus (1922,1928) - ARAP HARFLERİ İLE BASILMIŞ. ATATÜRK RESMİ YOK.
- 25 Kurus (1935-1937) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 50 Kurus (1935-1937) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 100 Kurus (1934) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 1 Lira (1937-1939) - ATATÜRK RESMİ VAR.
İNÖNÜ DÖNEMİ (1938 - 1950)
İnönü döneminde madeni paralarımızda Atatürk resmi hiç kullanılmamıştır. Sadece 1940-1941 1 Lira'da İsmet İnönü portresi kullanılmış olup diğer paralarda genellikle portre yerine ay-yıldız bayrağımız kullanılmıştır.
- 1 Kurus (1938-1944) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 1 Kurus (1947-1951) - DELİKLİ KURUŞ RESİM YOK.
- 2.5 Kurus (1948-1951) - DELİKLİ KURUŞ RESİM YOK.
- 5 Kurus (1949-1957) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 10 Kurus (1949-1956) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 25 Kurus (1948-1956) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 50 Kurus (1947,1948) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 1 Lira (1940-1941) - İNÖNÜ RESMİ VAR. ATATÜRK YOK.
- 1 Lira (1947-1948) - İNÖNÜ RESMİ VAR. ATATÜRK YOK.
MENDERES DÖNEMİ (1950 - 1960)
Menderes döneminde paralarda ay-yıldız, mermi taşıyan Türk kadını ve Atatürk resimleri kullanılmıştır.
- 5 Kurus (1958-1968) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 10 Kurus (1958-1968) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 25 Kurus (1959-1978) - MERMİ TAŞIYAN KADIN var. ATATÜRK YOK.
- 1 Lira (1957-1980) - ATATÜRK RESMİ VAR.
ASKERİ YÖNETİM DÖNEMİ (1960 - 1989)
Askeri yönetim döneminde paralarda ay-yıldız, Anadolu kadını ve Atatürk resmi kullanılmıştır. Bunun dışında hatıra amaçlı aile resmi ve futbolcu resmi olan paralar da basılmıştır.
- 1 Kurus (1961-1977) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 5 Kurus (1969-1977) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 10 Kurus (1969-1977) - AY YILDIZ var ATATÜRK YOK.
- 50 Kurus (1971-1979) - ANADOLU KADINI var ATATÜRK YOK.
- 1 Lira (1981-1989) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 2,5 Lira (1960-1980) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 5 Lira (1974-1989) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 10 Lira (1960) - ATATÜRK RESMİ VAR. (DARBE HATIRASI)
- 10 Lira (1981-1989) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 20 Lira (1984) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 25 Lira (1985-1989) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 50 Lira (1972) - ATATÜRK RESMİ VAR. (30 AĞUSTOS ZAFERİ 50.YIL HATIRASI)
- 50 Lira (1973) - ATATÜRK RESMİ VAR. (CUMHURİYET'İN 50.YIL HATIRASI)
- 50 Lira (1977) - ATATÜRK RESMİ YOK. ANNE,BABA,ÇOCUK RESMİ VAR.(FAO)
- 50 Lira (1984-1994) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 100 Lira (1973) - ATATÜRK RESMİ VAR. (CUMHURİYET'İN 50.YIL HATIRASI)
- 100 Lira (1982) - ATATÜRK RESMİ YOK. FUTBOLCU RESMİ VAR. (DÜNYA KUPASI 1982)
- 100 Lira (1984-1994) - ATATÜRK RESMİ VAR.
KOALİSYONLAR DÖNEMİ (1989 - 2002)
Koalisyonlar döneminde tüm paralarda Atatürk resmi kullanılmıştır. Ancak hatıra amaçlı olarak tedavüle verilen paralarda Atatürk portresi yerine; ağaç, insan, kuş, olimiyat bayrağı, FAO simgesi ve 75.yıl Amblemi kullanılmıştır.
- 100 Lira (1989-1997) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 1.000 Lira (1990) - ATATÜRK RESMİ YOK. AĞAÇ RESMİ VAR. (ÇEVRE TEMALI)
- 1.000 Lira (1990-1997) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 2.500 Lira (1991-1997) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 5.000 Lira (1992-1999) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 10.000 Lira (1994) - ATATÜRK RESMİ YOK. OLİMPİYAT BAYRAĞI VAR.
- 10.000 Lira (1994-2000) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 25.000 Lira (1995) - ATATÜRK RESMİ YOK. 3 İNSAN VE KUŞLARIN RESMİ VAR.
- 25.000 Lira (1995-2003) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 50.000 Lira (1996) - ATATÜRK RESMİ YOK. FAO SİMGESİ VAR.
- 50.000 Lira (1996-2004) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 100.000 Lira (1999) - ATATÜRK RESMİ YOK. 75.YIL SİMGESİ VAR.
- 100.000 Lira (1999-2004) - ATATÜRK RESMİ VAR.
ERDOĞAN DÖNEMİ (2002 - GÜNÜMÜZ)
Erdoğan döneminde tüm paralarda Atatürk resmi kullanılmıştır. Ancak hatıra amaçlı olarak tedavüle verilen paralarda Atatürk portresi yerine; sayıştay 150. yıl amblemi, Tükçe olimpiyatları amblemi ve Türk Bayrağını tutan insan elleri ve bayrağımız kullanılmıştır.
- 250.000 Lira (2002-2004) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 1 Yeni Kurus (2005-2008) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 5 Yeni Kurus (2005-2008) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 10 Yeni Kurus (2005-2008) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 25 Yeni Kurus (2005-2008) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 50 Yeni Kurus (2005-2008) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 1 Yeni Lira (2005-2008) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 1 Kurus (2009-2020) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 5 Kurus (2009-2020) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 10 Kurus (2009-2020) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 25 Kurus (2009-2020) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 50 Kurus (2009-2020) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 1 Lira (2009-2020) - ATATÜRK RESMİ VAR.
- 1 Lira (2012) - ATATÜRK RESMİ yok. SAYIŞTAY 50. YIL
- 1 Lira (2012) - ATATÜRK RESMİ yok. TÜRKÇE OLİMPİYATLARI
- 1 Lira (2016) - ATATÜRK RESMİ yok. 15 TEMMUZ ŞEHİTLERİ (TÜRK BAYRAĞI)
- 1 Lira (2020) - ATATÜRK RESMİ yok. AYASOFYA CAMİİ
